renesans
Kochanowski Jan „Pieśń świętojańska o Sobótce” (tradycja – symbol łączności z pokoleniami przodków)

barok
Cervantesa Miguela „Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy” (tradycja – sposób na życie)
Potocki Wacław „Transakcja wojny chocimskiej” (tradycja sarmacka – sposób podnoszenia na duchu, ważna rola w budzeniu narodowego ducha, patriotyzmu)

oświecenie
Niemcewicz Julian Ursyn „Powrót posła” (tradycja źle pojęta, tradycja – dowód zacofania, wstecznictwa; tradycja – narodowy skarb)

romantyzm
Kraszewski Józef Ignacy „Stara baśń” (tradycja – narodowe korzenie)
Mickiewicz Adam „Konrad Wallenrod” (tradycja – rodowy skarb)
Mickiewicz Adam „Pan Tadeusz” (tradycja – sposób na przetrwanie w czasach, kiedy nie istnieje państwo)

pozytywizm
Orzeszkowa Eliza „Nad Niemnem” (tradycja – sposób na zachowanie odrębności rodu)
Sienkiewicz Henryk „Trylogia” (tradycja – wzniosłość, świadectwo narodowej potęgi)

Młoda Polska, modernizm
Reymont Władysław Stanisław „Chłopi” (tradycja jako czynnik dający poczucie zakorzenienia w społeczności)

II wojna światowa
literatura czasu wojny – tradycja romantyczna, tradycja rycerska – dowód patriotyzmu

współczesność
Mrożek Sławomir „Tango” (tradycja – punkt oparcia)
Mrożek Sławomir „Trans-Atlantyk” (tradycja narodowa – balast, ciężar, brzemię)